Wat te doen bij vroegtijdige zorgplanning?
Het is voor iedereen nuttig om vooraf na te denken over zijn of haar zorgvoorkeuren: vroegtijdige zorgplanning.
Stilstaan en nadenken bij wat je belangrijk vindt in je gezondheidszorg is altijd zinvol. Of je nu gezond of ziek bent.
Als je op een dag je wensen niet meer zelf kunt uitdrukken, bijvoorbeeld bij gevorderde dementie of coma, moeten anderen soms moeilijke beslissingen nemen in jouw plaats. Nog moeilijker wordt het als jouw naasten je mening niet kennen.
Nadenken over jouw wensen en voorkeuren voor jouw toekomstige zorg, en erover spreken met naasten en zorgverleners, dat is vroegtijdige zorgplanning.
Hoe begin je eraan?
Kaarten 'Levenswensen'
Lees meerDenk na
Vroegtijdige zorgplanning begin je het best goed op tijd. Begin er in elk geval aan voordat je er niet meer toe in staat bent. Wat is belangrijk voor jou in de toekomst?
Denk na over ...
- je wensen als wilsbekwame patiënt (je bent in staat om je wil en voorkeuren zelf te uiten, en om de gevolgen van je beslissingen realistisch te kunnen inschatten)
Bijvoorbeeld: Wat betekent levenskwaliteit voor jou? Hoe sta je tegenover euthanasie? Wie wil je als vertrouwenspersoon om je bij te staan? - je wensen als je wilsonbekwaam zou worden (je bent niet meer in staat om je wil en voorkeuren zelf te uiten, bijvoorbeeld in geval van coma of gevorderde dementie)
Bijvoorbeeld: Wie wens je als vertegenwoordiger om je rechten als patiënt uit te oefenen als je dat zelf niet meer kan?
Spreek
Spreek over je wens om je toekomstige zorg te plannen met je behandelend arts en met familie en/of vrienden.
Vraag de persoon die je verkiest om je vertegenwoordiger te zijn. Elk moment is goed om het gesprek aan te gaan.
Leg vast
Schrijf je gedachten over je voorkeuren, waarden en wensen neer.
- Je wensen als wilsbekwame patiënt kun je neerschrijven op een eenvoudig blad papier.
- Je wensen als wilsonbekwame patiënt en je voorkeuren voor na je overlijden kun je vastleggen in de vorm van voorafgaande wilsverklaringen.
Leg ook de naam vast van je gewenste vertegenwoordiger en vertrouwenspersoon. Dit kun je doen via bestaande formulieren. Bewaar alle documenten op een veilige plaats.
Heb je vragen over hoe je deze schriftelijke verklaringen kunt opstellen (vormvereisten, inhoud, handgeschreven of niet...)?
- Raadpleeg de lijst van contactpunten rond vroegtijdige zorgplanning. Vraag hulp waar nodig.
Bespreek
Bespreek je voorkeuren met je naasten en je zorgverleners en vraag uitleg als je iets niet begrijpt.
Vroegtijdige zorgplanning geeft jezelf en je naasten gemoedsrust, en biedt zorgverleners een houvast om de zorg zoveel mogelijk af te stemmen op jouw noden en wensen.
Deel
Deel je vastgelegde voorkeuren en wensen met anderen die dit moeten weten, bijvoorbeeld: je naasten, huisarts, behandelend arts-specialist, thuisverpleegkundige, psycholoog …
Houd het origineel voor jezelf en geef een kopie (met originele handtekening) aan anderen. Laat de documenten toevoegen aan je patiëntendossier.
Vroegtijdige zorgplanning is geen eenmalig gesprek, maar een blijvend proces van reflectie en dialoog tussen jou, je naasten en een of meerdere zorgverleners (onder wie een arts).
Veelgestelde vragen
Palliatieve sedatie en euthanasie zijn twee medische beslissingen bij het levenseinde.
Palliatieve sedatie is het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt in de laatste levensfase. Op die manier worden niet te verhelpen fysieke pijn en psychisch lijden verzacht, tot het moment van natuurlijk overlijden. Het doel is niet om het leven te beëindigen of te verkorten.
Euthanasie is het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een arts en dit op het uitdrukkelijke verzoek van de betrokken (wilsbekwame) patiënt. Het doel is het lijden opheffen. Om in aanmerking te komen voor euthanasie moet je voldoen aan een aantal strikte voorwaarden.
Palliatieve zorg gaat niet alleen over een sereen levenseinde, maar ook en vooral over goed leven nadat je geconfronteerd wordt met een levensbedreigende aandoening.
Palliatieve zorg richt zich op meer levenskwaliteit en comfort, en ondersteunt niet alleen de patiënt maar ook de naasten.
Het is meer dan terminale zorg en start veel vroeger in het ziekteproces dan de terminale levensfase. Deze zorg gaat verder dan enkel pijn- en symptoomcontrole: ook psychologische, emotionele, sociale, spirituele en existentiële noden van de patiënt en de familie krijgen aandacht.
Zolang je wilsbekwaam bent, oefen je zelf je rechten als patiënt uit. Toch kun je nood hebben aan een persoon die je bijstaat tijdens gesprekken met artsen en andere zorgverleners. Dit is je vertrouwenspersoon: die zal je ondersteunen maar kan niets in jouw plaats beslissen. Je kiest je vertrouwenspersoon zelf.
Wanneer je wilsonbekwaam bent en je wil niet meer kunt uitdrukken, kun je niet langer zelf je rechten als patiënt uitoefenen. Vanaf dan is het aan de vertegenwoordiger om te handelen in jouw naam. Je kunt op voorhand vastleggen wie de rol van vertegenwoordiger zal opnemen. Duid je niemand aan? Dan geldt de wettelijke regeling.
Je kunt op voorhand schriftelijk volgende voorkeuren aangeven:
- je zorgvoorkeuren voor als je wilsonbekwaam zou worden (dit betekent dat je jezelf niet meer kunt uitdrukken over je voorkeuren, bijvoorbeeld bij coma);
- je voorkeuren voor na je overlijden.
Je omgeving zal hiermee zo veel mogelijk rekening houden.
Er bestaan vijf officiële voorafgaande wilsverklaringen.
- Negatieve wilsverklaring
Je legt vast welke behandelingen en onderzoeken (bv. reanimatie, kunstmatige beademing) je niet meer wenst als je wilsonbekwaam zou worden.
- Wilsverklaring euthanasie
Je vraagt op voorhand om euthanasie toe te passen als je in een onomkeerbare coma terechtkomt. Verwar deze wilsverklaring niet met het actueel verzoek om euthanasie bij wilsbekwaamheid.
- Verklaring voor orgaandonatie
Je registreert officieel bij de gemeente je wil om je organen te doneren na overlijden.
- Lichaamsschenking aan de wetenschap
Je kiest ervoor om na je overlijden je lichaam af te staan voor wetenschappelijk onderzoek.
- Wilsbeschikking teraardebestelling
Je legt je wensen vast voor je uitvaartplechtigheid en geeft aan welke uitvaart je wenst (bv. begraving of crematie).
Palliatieve zorg wil leven toevoegen aan de dagen in plaats van dagen aan het leven.
Cicely Saunders
