Voorzichtig met hormoonverstoorders
Er is geen sluitend bewijs dat hormoonverstorende stoffen in lage dosissen je ziek of onvruchtbaar maken.
Daarvoor is nog veel wetenschappelijk onderzoek nodig. Omdat er wel sterke vermoedens zijn dat hormoonverstorende stoffen gezondheidsproblemen kunnen veroorzaken, moet je voorzichtig zijn. Zeker voor zwangere vrouwen, kinderen en pubers.
Wat zijn hormonen?
Hormonen zijn chemische stoffen die van nature in het lichaam aanwezig zijn. Ze worden aangemaakt door klieren zoals de schildklier, klieren in de hersenen, de voortplantingsorganen, de nieren of de alvleesklier.
Hormonen komen vrij in het lichaam en worden vervoerd door de bloedbaan. Ze binden zich ter hoogte van de weefsels. Door deze binding geven ze belangrijke signalen aan de weefsels. Zo spelen hormonen een belangrijke rol in elke levensfase: in de groei en ontwikkeling, de vruchtbaarheid, het afweersysteem, het metabolisme en het humeur.
Wat zijn hormoonverstorende stoffen?
Hormoonverstorende stoffen zijn chemische stoffen die van buitenaf komen en de normale werking van hormonen kunnen verstoren. Dit kan op verschillende manieren:
- door hormonen na te bootsen waardoor het lichaam verkeerde boodschappen ontvangt of de werking van de hormonen blokkeert;
- door het transport van hormonen door de bloedbaan te verhinderen en daardoor de concentratie van de hormonen in het bloed te verstoren;
- door de aanmaak- en afbraakprocessen van hormonen te verstoren.
Hormoonverstorende stoffen zitten onder meer in schoonmaakmiddelen, verzorgingsproducten, textiel, plastic en pesticiden. We worden er dagelijks op talrijke manieren aan blootgesteld. Ze dringen het lichaam binnen via inademing, huidcontact of voeding.
Gezondheidseffecten
Een blootstelling aan hormoonverstorende stoffen leidt meestal niet meteen tot gezondheidsnadelen. Toch moeten we ermee opletten. Er is een sterk vermoeden dat hormoonverstorende stoffen bijdragen tot een aantal gezondheidsproblemen.
Ze worden onder meer in verband gebracht met:
- vruchtbaarheidsproblemen;
- overgewicht;
- diabetes;
- vroegtijdige borstontwikkeling bij meisjes;
- stoornissen in de hersenontwikkeling.
Vooral kinderen, pubers en foetussen (en dus zwangere vrouwen) zijn gevoelig voor de effecten van hormoonverstoorders. Bij hen zijn de weefsels nog in ontwikkeling en zou blootstelling aan hormoonverstorende stoffen een levenslang effect kunnen hebben.
Bij volwassenen zouden de negatieve effecten veelal verdwijnen wanneer de blootstelling aan de hormoonverstorende stof afneemt of stopt.
Veel onzekerheden
Er zijn al zo’n achthonderd hormoonverstorende stoffen bekend. Toch ontbreekt nog heel wat kennis over hun precieze effecten en wanneer die optreden. Daarnaast is het erg waarschijnlijk dat we nog veel andere hormoonverstorende stoffen niet kennen. Dit alles maakt het de overheden bijzonder moeilijk om gepaste maatregelen te treffen.
Voor hormoonverstoorders is het helaas niet mogelijk om te bepalen in welke concentratie ze veilig zijn en vanaf welke hoeveelheid ze schadelijk zijn. Ook lage dosissen zouden schadelijke gezondheidseffecten kunnen hebben. Dit hangt onder meer af van de gevoeligheid van de persoon zelf, de levensfase, de concentratie en de duur van de blootstelling. Ook komen ze vaak in combinatie met andere stoffen voor, die hun schadelijke effecten kunnen versterken of verzwakken.
Conclusie: probeer hormoonverstoorders zoveel mogelijk te vermijden en gezond te leven. Met enkele eenvoudige gewoontes kan je de blootstelling aan hormoonverstorende stoffen al sterk verminderen.
Wat kan ik zelf doen?
Bron: Dokter Elise Rummens, preventie-arts CM, in samenwerking met de intermutualistische werkgroep 'Milieu en gezondheid'.
Met enkele eenvoudige gewoontes kan je de blootstelling aan hormoonverstorende stoffen al sterk verminderen.
Elise Rummens