Wat doet tweede- en derdehandsrook met kinderen?
‘Zowel tweede- als derdehandsrook zijn schadelijk voor kinderen, toch is derdehandsrook minder bekend.’ Expert Pieter Debognies van het Vlaams instituut Gezond Leven legt beide soorten uit.
Wat is tweede- en derdehandsrook?
Pieter Debognies: ‘Zodra iemand een sigaret opsteekt, ontstaan er drie soorten rook. De rook die de roker zelf inademt, de rook die opnieuw wordt uitgeblazen en de rook van de smeulende sigaret. Tweedehandsrook bestaat voornamelijk uit die laatste twee. Als je die tweedehandsrook inademt, rook je passief mee.’
‘Derdehandsrook is de cocktail van giftige tabaksstoffen die zich vasthecht aan meubels, kleding, gordijnen, eten, je lichaam … lang nadat de sigaret gedoofd is. Die neergedaalde stoffen kunnen op een later moment weer in de lucht terecht komen, waarna je die weer kan inademen.’
Is tweedehandsrook extra schadelijk voor kinderen?
‘Klopt, baby’s en jonge kinderen zijn extra gevoelig voor tabaksrook. Hun longen moeten nog verder ontwikkelen. Ze hebben kleine luchtwegen en ademen sneller dan volwassenen. Daarom krijgen ze ook meer giftige stoffen binnen. Ook hun afweersysteem moet nog sterker worden. Kinderen zijn dus sneller ziek.’
‘Er is een waslijst aan mogelijke gevolgen voor kinderen die meeroken zoals meer kans op astma, gehoorproblemen, lage luchtwegaandoeningen en luchtwegklachten. Als een zwangere vrouw passief of actief rookt, kan de foetus daar ook schade van ondervinden. Er is bijvoorbeeld meer kans op lip- en gehemelte spleten, een laag geboortegewicht, hartafwijkingen, miskraam en doodgeboorte.’
‘Daarom adviseren we professionals met ons project Rookvrije start om niet alleen de zwangere vrouw te motiveren om te stoppen met roken. Het is ook belangrijk om de partner en omgeving aan te zetten om te stoppen.’
Nemen vooral kinderen derdehandsrook op?
‘Ja, dat klopt. De neergedaalde tabaksstoffen van derdehandsrook hechten zich aan heel wat zaken en oppervlakten vast, zoals speelgoed of de vloer. Na een tijd kunnen de schadelijke stoffen ook opnieuw in de lucht komen. Je kunt die stoffen dus opnemen via de huid, de mond en door ze in te ademen.’
‘Jonge kinderen maken veel meer hand-tot-mondbewegingen. Ze steken bijvoorbeeld vaak hun handen of voorwerpen in hun mond. Kinderen zitten meestal lager tegen de vloer, bijvoorbeeld als ze kruipen. Zo komen ze dus meer in contact met die stoffen.’
Is passief roken ook schadelijk als je maar af en toe meerookt?
‘Ja, zelfs een kleine blootstelling aan tabaksrook kan schadelijk zijn. De mate waarin het meeroken schadelijk is, hangt af van verschillende factoren. Hoe vaak rook je passief, hoe langdurig is dat?’
‘Belangrijk is ook waar je meerookt. In de buitenlucht wordt tabaksrook verdund. Als je in een gesloten ruimte zit, is de concentratie van de rook hoger en adem je meer toxische stoffen in. Steek je bijvoorbeeld in een auto een sigaret op, dan zit de wagen binnen een minuut vol met rook. Daarom is het ook verboden om in je auto te roken als je kinderen jonger dan 16 jaar vervoert.’
Verdwijnt derdehandsrook snel uit de omgeving?
‘Helaas, het is heel hardnekkig. Een studie toonde aan dat derdehandsrook tot anderhalf jaar kan blijven zitten in gordijnen, als die niet gewassen worden. Verluchten is daarom heel belangrijk. Zo blijft er minder rook in een ruimte aanwezig en kan die zich ook niet vasthechten aan allerlei objecten.’
‘Derdehandsrook kun je trouwens ook vinden op plaatsen waar niet gerookt mag worden. Het werd tijdens studies aangetroffen in bioscoopzalen of de intensieve afdeling van een ziekenhuis, plaatsen waar ook kinderen komen. Die derdehandsrook wordt binnengebracht via de kledij en het lichaam van rokers.’
Een rookvrij leven voor elk kind
Op 31 december 2024 ging de nieuwe wetgeving over rookvrije plaatsen in openlucht in. Deze wet helpt om te bouwen aan een rookvrije toekomst voor iedereen.
Dankzij de nieuwe wetgeving hebben verschillende (openbare) gebouwen en terreinen sinds dan een rookvrije zone aan de in- en uitgangen, zoals de bib, kinderopvang, scholen, ziekenhuizen en woonzorgcentra. Andere terreinen zijn zelfs volledig rookvrij: speel- en sportterreinen, kinderboerderijen, dierentuinen en attractieparken.
