Bipolariteit: hoe ontstaat het en kan je dit behandelen?
Twee procent van de bevolking ontwikkelt in zijn leven een bipolaire stoornis. Maar hoe krijg je dat en is er iets aan te doen? We vroegen het aan Dr. Hilde Sijmons, jeugdpsychiater en expert in bipolaire stoornissen.
Wat zijn de triggers van bipolariteit?
Er is een duidelijk genetisch verband. Het risico op bipolariteit is veel hoger als een van beide ouders met depressie of bipolariteit te maken heeft.
Daarnaast speelt stress een grote rol. Groei je op in een onstabiele omgeving (bv. een ouder sterft, een vechtscheiding, verwaarlozing)? Dan kan die stress een trigger zijn in het ontstaan van bipolariteit. Omgekeerd is een warm gezin een beschermende factor, zelfs al zit het in je genen.
Ook je karakter heeft een invloed. Sommige jongeren zijn van nature vrolijk, sommige sneller neerslachtig, andere hebben de neiging om te schommelen.
Kan je hiervan genezen?
Je kan niet genezen van een bipolaire stoornis, maar met een goede behandeling en opvolging kan je de symptomen onder controle houden en minder opflakkeringen ondergaan.
De behandeling:
Als jongere weet je dikwijls niet wat je overkomt en verzet je je tegen de diagnose die je leven en toekomst ‘beperkt’. Het is belangrijk dat dokters de ziekte goed uitleggen, zodat je ermee kan leren omgaan.
Het hele gezin moet begeleid en geïnformeerd worden, zodat ze inzien dat het een ziekte is en geen aanstellerij. Begrip is essentieel.
De ziekte heeft een grote genetische factor, dus ouders moeten ook alert zijn voor symptomen bij zichzelf.
Medicatie is nodig, maar de soort en dosering moet op maat bepaald worden volgens de ernst van de symptomen. Heel wat geneesmiddelen hebben bijwerkingen. De dokter zoekt samen met jou naar het grootst mogelijke comfort met het meeste effect.
Zo weinig mogelijk stress ervaren is heel belangrijk. Daarom moet je je levensstijl aanpassen. Met een bipolaire stoornis heb je nood aan regelmaat: goede slaaphygiëne, gezonde voeding en voldoende beweging. Voor jongeren is dat niet evident. Ze zondigen daartegen, tot ze zelf ondervinden welke impact dat heeft.
Samen met de psycholoog bekijk je wat je zelf in de hand hebt: wie van mijn vrienden en familie hebben een goede invloed op mij, welke triggers van stress kan ik vermijden?
Wanneer aan de alarmbel trekken?
Als je deze red flags opmerkt kan je maar beter (professionele) hulp zoeken:
- Plotse prikkelbaarheid, woedebuien of agressie zonder duidelijke aanleiding
- Minder nood aan slaap: je bent zelfs niet moe na slechts enkele uren slaap
- Extreme schommelingen in de stemming, zonder oorzaak. Out of the blue ben je euforisch de ene dag en depressief de andere.
- Experimenteren met medicatie en drugs
Hulp nodig?
Het is belangrijk om zo vroeg mogelijk behandeling te starten dus wacht niet tot je niet meer functioneert. Mensen zijn het gewoon om met lichamelijke kwaaltjes naar de huisarts te gaan. Ook bij mentale klachten moeten we dat doen. Zo kan de arts signalen en patronen oppikken en doorverwijzen als dat nodig is.
Twijfel je zelf over symptomen en gevoelens die je hebt? Blijf er niet mee zitten. Neem contact met je huisarts.
Dr. Hilde Sijmoens is jeugdpsychiater in het Universitair Psychiatrisch Centrum van de KU Leuven. Daar behandelt ze al meer dan 16 jaar bipolaire stoornissen, angststoornissen, depressie en dwangstoornissen bij jongeren.
