Van dromen tot nachtmerrie: de impact van slaaptekort
In een wereld die nooit lijkt te slapen, wordt slaaptekort een alomtegenwoordig probleem. Iedereen heeft slaap nodig, want de gevolgen van te korte nachten zijn niet mals. Neuroloog en Slaapexpert Inge Declercq legt uit.
Iedereen heeft slaap voldoende nodig
Dr. Inge Declercq
Wat is slaaptekort?
Inge Declercq: ‘Volgens de officiële cijfers van de National Sleep Foundation is minder dan 7 uur slapen per nacht slaaptekort. Dat is een gemiddelde, het kan iets meer of minder zijn. En dan gaat het puur over de hoeveelheid slaap die je nodig hebt.’
Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van slaaptekort?
‘Als je sociale leven en je biologische klok niet op elkaar afgestemd zijn, kan je te weinig slapen. Dat kan het geval zijn bij mensen die vroeg naar het werk moeten vertrekken maar late types zijn en niet vroeg genoeg kunnen inslapen. Voor de meeste pubers begint school te vroeg. Ook ploegenwerk is een factor die kan meespelen bij slaaptekort.’
‘Dan heb je ook het bedtijd-uitstelgedrag: je hebt geen zin om ’s avonds naar bed te gaan omdat je ’s avonds te actief bezig blijft. De mentale stimulansen en lichtprikkels die we tot laat binnenkrijgen, zorgen ervoor dat ons brein niet begrijpt dat het tijd is om te gaan slapen. We hebben er allemaal nood aan om ’s nachts te slapen. Maar als je je brein niet de juiste signalen geeft, riskeer je te weinig slaap.’
‘Je hebt ook de zogenaamde slaapmacho’s, mensen die vinden dat slapen tijdverlies is. Ze denken dat ze met 4 of 5 uurtjes slaap toekomen. Maar iedereen heeft slaap voldoende nodig.’
‘En er lopen veel ouders rond die te weinig slapen. Maar dat kan je relativeren. Als ouder is er een periode in je leven dat je minder slaapt. Je hoeft dat niet te dramatiseren, want dan kan je angstig worden en piekeren. Dat lokt dan weer slaapproblemen uit. Zo kom je in een vicieuze cirkel terecht.’
‘Je levensstijl beïnvloedt dus je slaap. Je kan ook voldoende uren slapen maar niet goed genoeg. Dan is de kwaliteit van je slaap verstoord. Of je kan een slaapstoornis hebben waardoor je slaap onderbroken wordt of je moeilijker inslaapt en daardoor te weinig slaap krijgt. Als je bijvoorbeeld niet kunt inslapen omdat je te veel piekert, is er sprake van een inslaapstoornis.'
Het is een mythe dat je slaaptekort niet kan inhalen
Slaapexpert Inge Declercq
Slaapexpert Inge Declercq
Neuroloog en slaapexpert Inge Declercq werkt voor het Universitair Ziekenhuis Antwerpen. Ze schreef 'De kracht van slapen' en 'Slaap Wijzer' en in mei komt haar derde boek 'Breinrust' uit.
Neurloloog en slaapexpertWat kan je doen om het te voorkomen?
‘Luister naar je lichaam. Verdoezel je vermoeidheid niet met cafeïne. Een korte nacht kan je vermijden door op tijd naar bed te gaan. Dat moet wel bij je bioritme passen, want als je pas tegen 11 of 12 uur in slaap valt, moet je niet om 10 uur al in bed gaan liggen als je nog niet moe bent. Het heeft weinig zin om nog een uur wakker te liggen.’
‘Zorg dat je ’s avonds je schermgebruik afbouwt. Zowel het licht als de mentale stimulatie houden je wakker en verstoren je slaap. Bij mensen die het gevoel hebben dat ze niet uitgerust wakker worden, kan dat een gevolg zijn van te veel prikkels de avond voordien. Ontkoppelen is belangrijk.’
‘Je slaapkamer is het best fris en donker. Gebruik eventueel een slaapmasker om het donker te maken. De ideale temperatuur van je slaapkamer is 15 tot 19 graden. Het helpt ook als het stil is in je kamer stil is.’
‘Heb je een baby? Weet dan dat je kindje na 3 tot 6 maanden een slaapwaakritme ontwikkelt dat overeenkomt met een dag- en nachtritme. Zorg voor een goede routine en structuur overdag en schep een duidelijke slaapstimulerende omgeving. Leg je baby wakker in zijn bedje en laat hem zelf inslapen. Bouw er een mooi ritueel rond. Kan je kindje de slaap niet vatten? Vraag advies aan kinderartsen en kinderslaapexperts. Blijf er vooral niet mee zitten.’
Is slaaptekort gevaarlijk?
‘Ja, veel mensen denken dat ze tegen weinig slaap kunnen omdat ze niet moe zijn. Maar op lange termijn heb je een verhoogd risico op hart- en vaatziekten, overgewicht, suikerziekte, kanker en een grotere kans om vroegtijdig te sterven. Ook de kans op aandoeningen zoals Alzheimer en Parkinson verhoogt bij mensen die systematisch te weinig slapen.’
‘Sommigen hebben ook op korte termijn last. Ze voelen zich moe, hebben concentratiestoornissen, zijn prikkelbaar, hebben hoofdpijn. Bij oudere mensen nemen ook evenwichtsstoornissen toe waardoor ze meer risico lopen op te vallen. En in het bloed kan je al na een nacht slaaptekort zien dat bepaalde ontstekingsparameters verhogen.'
Kan je te weinig slaap inhalen?
‘Het is een mythe dat je slaaptekort niet kan inhalen. Dat kan je doen door je slaap te rekken, door slaapextensie. Maak daarvoor je nachten maximaal anderhalf uur langer. Luister daarbij naar je bioritme. Een nachtraaf moet langer uitslapen, een vroege vogel moet op tijd naar bed. Anderen voegen zowel ’s avonds en ’s morgens wat extra slaaptijd toe.’
‘Natuurlijk hangt het ook af van hoe groot je slaaptekort is. Als je systematisch maar 4 uur per nacht slaapt, dan is een weekend bijslapen niet voldoende. Dus hoe langer en groter je slaaptekort, hoe langer je nood hebt om die slaap in te halen.’
Wanneer moet je professionele hulp inschakelen?
‘Als je voelt dat je lichaam na een nacht slapen onvoldoende herstelt, moet je hulp inschakelen. Functioneer je overdag niet zoals je wil? Bespreek dit met je huisarts.’
‘Mannen boven de 50 jaar die overgewicht hebben en snurken, raden we ook aan om naar de dokter te gaan want zij hebben een groter risico op slaapapneu.’
‘Blijf vooral niet te lang rondlopen met slaaptekort. Want ook al heb je er nu nog geen last van, over 20 jaar kan dat anders zijn. Als je op tijd ingrijpt, is het nog omkeerbaar. Iedereen heeft slaap nodig, zonder slaap kan je niet leven.’
Maart staat bij CM helemaal in het teken van slaap. Om dat te vieren zetten we twee partnerdeals in de kijker:
- Koop je Moonbird aan en geniet van 10 euro CM-ledenkorting. Lees hier hoe je je korting verzilvert.
- Ga je liever voor de Somnox 2? En wist je dat je deze slaaprobot nu ook kan huren in plaats van aankopen? CM-leden huren de eerste maand gratis. Wat je hiervoor moet doen, ontdek je hier.
Actie
Als CM-lid betaal je tijdelijk slechts 20 euro voor een jaar FibriCheck Essential (waarde: 49,99 euro). Heb je bovendien het CM-voordeel medische apps nog niet gebruikt, dan betaalt CM je dat bedrag volledig terug.