Wat zegt de kleur en geur van je urine over je gezondheid?

Prof. Marijn Speeckaert: ‘Gewoonlijk is urine helder en varieert van licht- tot donkergeel. De kleur is afhankelijk van wat je hebt gegeten, gedronken, medicatiegebruik of gezondheidsproblemen.’

Maar waarom is urine geel? ‘Urine bestaat hoofdzakelijk uit water en bevat afvalstoffen die via de nieren uitgescheiden worden. Een van deze afvalstoffen is urochroom (urobiline), een geelachtig pigment.’

Wat straalt de kleur van je urine uit?

• Donkergele urine

‘De kleur van je urine zegt iets over je hydratatie. Als je urine donkergeel is, dan heb je waarschijnlijk te weinig gedronken. Minder vocht in de urine resulteert in een donkerdere kleur, vooral 's ochtends omdat je 's nachts weinig vocht opneemt maar wel zweet. Omgekeerd, als je veel drinkt, zal je urine lichter worden. Donkergele urine is dus onschuldig als het overgaat nadat je extra gedronken hebt.’

• Roze-rode urine

‘De roze-rode kleur kan wijzen op de aanwezigheid van bloed. Dat kan veroorzaakt worden door een urineweginfectie, niersteen, een nieraandoening of een nier- of blaastumor. Rode urine is niet goed maar ook niet noodzakelijk ziekmakend. Je urine kan ook iets roder van kleur worden als je bijvoorbeeld rode bieten, rabarber of bosbessen eet.’

‘Heb je net een marathon gelopen of een zware fysieke inspanning geleverd? Dan kan er door de spierafbraak een eiwit in de urine terechtkomen dat een rode kleur geeft. Het kan verontrustend zijn omdat je denkt dat je bloed plast, terwijl de rode kleur aan het eiwit te wijten is.’

• Oranje urine

‘De oranje kleur kan simpelweg het gevolg zijn van voedingsmiddelen zoals wortels, of bepaalde medicatie.’

• Bruin-zwarte urine

‘Een bruin-zwarte kleur kan worden veroorzaakt door voedingsmiddelen zoals tuinbonen of rabarber, maar het kan ook duiden op ziekten, bijvoorbeeld leveraandoeningen. In dit geval is het verstandig om een arts te raadplegen.’

• Troebelkleurige urine

‘Troebelkleurige urine kan wijzen op een urineweginfectie. Als de urine schuimt, is het vaak ook een teken van eiwitverlies. Dit kan geassocieerd worden met nieraandoeningen, zoals diabetes. Bij troebele urine met een schuimkraag is het verstandig om dit met een arts te bespreken. Schuimende urine kan ook onschuldig zijn, bijvoorbeeld door de kracht van de straal waarmee je plast.’

Wat vertelt de geur je?

• Zwavelachtige geur

‘Heb je na het eten van asperges een vreemde urinegeur? Dat komt omdat er in aspergeplanten zwavelhoudende stoffen zitten, het asparaginezuur. De afbraak van die stoffen veroorzaakt een typische geur.’

• Zoete appelgeur

‘Bij personen met diabetes die een koolhydraatarm dieet volgen, gaat het lichaam over tot de afbraak van vetten. Daarbij komen ketonen vrij, die een soort zoete appelgeur aan de urine geven.’

• Stinkende urine

‘Stinkende urine kan wijzen op een urineweginfectie. Dit gaat vaak gepaard met pijn bij het plassen en frequenter plassen. Deze infectie kan geur- en kleurverandering teweeg brengen.’

• Ammoniak

‘Als urine sterk geconcentreerd is of even in een urinoir staat bijvoorbeeld, kan dit een ammoniakgeur geven. Die geur is afkomstig van ureum, een afvalstof die door bacteriën wordt afgebroken.’

Wanneer ga je best naar de dokter?

'Natuurlijke variaties en tijdelijke veranderingen in urinekleur zijn normaal, maar wees waakzaam bij bepaalde kleuren of aanhoudende veranderingen. Raadpleeg steeds een arts voor advies als je urine rood of bruin kleurt, of als je urine schuimt.'