Revalideren met Thomas Van der Plaetsen: ‘Mijn topvorm komt wellicht nooit meer terug’

Voorgoed voorbij

‘Ik geraakte niet recht. Mijn ogen zochten meteen mijn broer, hij is mijn coach. Ik zag dat hij net zoals ik wist dat het voorbij was. Mijn zus, die mijn manager is, kon het eerst niet geloven. Zij had gehoopt dat ik nog zou recht springen en de oefening opnieuw proberen. Maar tegen dat ik in de medical room lag, deelde heel mijn entourage datzelfde gevoel: het zit erop.’

‘Het klinkt cliché, maar het voelde als een droom die kapot spat. Als atleet is het uitzonderlijk om op fysiek vlak in zo’n goede vorm te zijn. De top 5 was binnen handbereik. Als dat punt komt, dan moet je het afwerken … Ik heb die ene kans gemist. Die vorm komt nooit meer in mijn leven terug.’

Zijn relaas van die noodlottige dag is rustig. Van der Plaetsen is er de man niet naar om lang te zwelgen in zelfmedelijden. In plaats daarvan probeert hij te vertrouwen op het proces. ‘Ik weet nog dat ik tijdens mijn kankerrevalidatie soms dacht dat ik mijn portie nu wel gehad had. Dat het leven mij vanaf dan een duw in de rug mocht geven. Maar zo werkt het natuurlijk niet. Aan een topsportcarrière zijn risico’s verbonden, je weet dat er altijd iets kan gebeuren.’

Revalideren voor de toekomst

Hoe begin je aan een nieuw revalidatietraject als je wéét dat je oude vorm misschien nooit meer terugkomt? ‘Mijn eerste motivatie had niets met sport te maken. Ik trek graag de wijde wereld in en wilde dat vooral kunnen blijven doen in de toekomst. Wandelen zonder krukken, in de auto stappen zonder nadenken, langer dan een half uur op een stoel zitten zonder pijn … kreeg prioriteit. Na ongeveer een half jaar kon ik opnieuw fietsen, trappen lopen en dingen dragen.’

Maar dan kwam het moeilijkste punt. Volgens de dokter zou het nog een half jaar duren voor Van der Plaetsen weer op de piste actief kon zijn, een jaar en half om in de buurt van zijn oude competitieniveau te komen. ‘Wilde ik nog wel terug naar de piste en dat topniveau bereiken? Die vraag kreeg ik veel moeilijker beantwoord. Ik denk het wel … maar de twijfel speelt nu soms nog op. Het was ook lastig om vast te stellen dat veel mensen er zomaar vanuit gingen dat ik wel zou terugkomen. Alsof het niets is.’

Blijven leren

Hoe dan ook zal de topsportcarrière van Van der Plaetsen niet lang meer duren, hij nadert de pensioenleeftijd. ‘Voorlopig wil ik er nog het laatste uithalen dat ik kan. Hoe werkt een lichaam in revalidatie? Kan ik mijn topvorm tegen beter weten in toch nog terugwinnen? Ik kan het niet laten om daar de antwoorden op te zoeken. Elk jaar leer ik zo veel bij. Ik ben bang dat als ik mezelf uit die setting van de topsport trek, ik dat leerproces zal verliezen.’

De teleurstelling was groot toen de atleet ook deze zomer forfait moest geven voor het Wereldkampioenschap en Europees kampioenschap. ‘Ik ben dag en nacht bezig geweest met het overwinnen van pijn en lichamelijke limieten. Door een stom scheurtje in mijn voet vlak voor de wedstrijd is het toch niet gelukt. Na maanden van trainen en bijsturen was ik mijn focus kwijt. Het had me een doel gegeven en plots speelde weer die vraag op: waarom blijf ik dit doen?’

Voorbeeld voor anderen

Het hielp niet dat er weinig wetenschappelijke literatuur is over hamstringblessures en knieproblemen, waarvan de atleet veel last had. ‘Ik voelde obstakels in mijn lichaam die artsen niet altijd konden plaatsen. Niemand kon echt een diagnose met bijhorende oplossingen aanreiken. Volgens sommigen zou ik zelfs voor altijd blijven sukkelen. Als atleet kon ik me daar natuurlijk niet bij neerleggen. Dus moest ik zelf op zoek.’

Dat bracht hem in een interessante positie. ‘Gewrichtsproblemen staan in onze moderne wetenschap nog niet op punt. Zijn er misschien toch meer oplossingen dan gedacht? Ik heb de tijd om daarover na te denken. En kan advies vragen aan topspecialisten en -coaches. Vanuit mijn ervaring als topsporter weet ik wat zich afspeelt in mijn lichaam. Ik snap waar mijn grenzen liggen en weet hoever ik mag gaan. Ik kan experimenteren en oefeningen uitproberen waar anderen zich misschien niet aan wagen.’

Nieuwe doelen

Bewijzen dat er meer kan dan verwacht, dat je niet te snel moet opgeven. Dat zou wel eens Van der Plaetsen zijn nieuwe doel kunnen worden. Het is een van de redenen waarom hij zijn revalidatietraject vastlegde in de YouTube-serie Injured. ‘Ik wilde tonen dat het in een revalidatie altijd op en neer gaat. Tot een bepaald punt maak je snel vooruitgang, vanaf dan gaat het plots veel trager. Dan sluipt de twijfel erin: geraak ik hier ooit nog uit?’

‘Het is normaal dat revalideren tijd vraagt, soms heel veel tijd, voor sommigen duurt dat proces zelfs jaren. Maar het kan. Niet alleen bij topsporters. Je lichaam is wendbaarder dan je denkt, daar vertrouwen veel mensen nog te weinig op. Maar je moet er iets voor doen.’

‘Sommige chronische klachten kun je niet oplossen met slechts een maand sessies bij de kine. Het kan misschien wel als je je er een half jaar langer elke dag een uur op toelegt. Vergeet niet dat we voor veel prestaties ooit uren gezwoegd hebben. Hoeveel uren bracht je in de rekenklas door voor je kon hoofdrekenen? Dat moeten er meer dan duizend geweest zijn. Wat is dan 180 uur revalideren in je leven?’

Bewust bewegen

Ook na zijn carrière hoopt de atleet mensen te motiveren om vaker voor hun lichaam te kiezen. Want je lichaam, dat beschouwt hij als jouw verantwoordelijkheid. ‘Jij hebt het gekregen en moet ervoor zorgen. Het kan in mijn ogen bijvoorbeeld nooit de bedoeling zijn om een paar keer te gaan fitnessen en dan de rest van de dag stil te zitten, een leven lang.’

‘Bewegen is voor mij een bron van plezier en avontuur. Ik geniet ervan om mezelf elke dag te scannen op wat ik voel. Voelt het ergens stram, dan stretch ik. Je zal mij ook zelden een trap op zien wandelen, ik doe dat meestal al springend (lacht).’

‘We hebben een dagelijkse levensstijl nodig die actiever en zelfbewuster is. Kijk naar hoeveel mensen last hebben van nekpijn, hoofdpijn, rugpijn … Zelfs jonge mensen gaan er vaak van uit dat het bij hun leven hoort, dat het altijd zo geweest is en altijd zo zal blijven. Dat hoeft niet zo te zijn.’

‘Zeker als je ouder wordt of een ongeluk krijgt, is het belangrijk om te weten hoe je lichaam werkt en wat het nodig heeft. We beschouwen de goede werking van ons lichaam als vanzelfsprekend, maar dat is het niet.’

Fulltime avonturier

Mocht hij morgen toch stoppen met topsport, dan schuilt er duidelijk een goede bewegingscoach of motivational speaker in Van der Plaetsen. ‘Wie weet. Het kan ook iets totaal anders zijn. Toen ik ging studeren was mijn eerste keuze filmschool, maar die opleiding was onverenigbaar met een sportcarrière. Ik ben wel altijd video’s blijven monteren, Injured heb ik bijvoorbeeld zelf gemaakt. Na een paar uur achter mijn laptop besefte ik wel dat ik mezelf in ieder geval geen fulltime kantoorjob zie doen (lacht). Al moet je nooit nooit zeggen.’

En anders kan hij altijd nog avonturier worden. ‘Die kant van mezelf moest ik in het verleden vaak links laten liggen. Om dezelfde reden. De laatste twee maanden, nadat ik de kampioenschappen miste, waren totale ontlading. Ik heb veel gereisd, ben net terug uit Servië. Toen ik naast de oever van de Donau zat, bedacht ik me dat ik die rivier ooit wil afvaren met de kayak van de bron tot aan de monding. Zo’n 3.000 km.’

In welke richting Van der Plaetsen binnenkort ook gaat, onbekende wateren schrikken hem zelden af. Op bestemming komt hij wel. Of net niet en is dat het punt: altijd onderweg blijven.