Tinnitus: het zit tussen je oren
Een constante piep, ruis of zoem in je oren, dag en nacht. Tinnitus is voor velen een onzichtbare maar onophoudelijke metgezel. Voor sommigen wordt het zelfs een nachtmerrie. Maar volgens Bart Vinck, audioloog en professor aan de Universiteit Gent, is er een uitweg.
Professor Bart Vinck
Professor Bart Vinck is is gespecialiseerd in gehoor- en evenwichtsproblemen, met een bijzondere interesse in preventie en behandeling van tinnitus. Hij is grondlegger van ON-GEHOORD, het Expertisecentrum voor Tinnitus & Hyperacusis. In zijn vrije tijd speelt hij muziek, wat zijn fascinatie voor de impact van geluid op het gehoor verder versterkt.
Audioloog en hoofddocent aan de Universiteit van GentWat is tinnitus?
Professor Vinck: ‘Tinnitus is een symptoom, geen ziekte. Eigenlijk werkt het zoals pijn, jeuk of hoesten: het is een signaal van het lichaam om je te waarschuwen dat er iets niet klopt. Toen ik in de jaren '80 in het UZ Gent begon, sprak iedereen over oorsuizen – alsof het geluid letterlijk uit het oor kwam. Maar dat is niet zo. Tinnitus kan ook klinken als een piep, gesis, brom of zoem, en deze geluiden komen eigenlijk uit de hersenen.’
Hoe ontstaat tinnitus?
‘Vergelijk tinnitus met een radio die niet goed afgesteld staat. Als je gehoorschade hebt, krijg je minder informatie binnen. Je brein detecteert dit en draait de volumeknop omhoog om het verlies te compenseren. Hierdoor geraken de zenuwbanen overprikkeld, waardoor je tinnitus ervaart. Maar het brein is ook flexibel: het kan leren om het geluid te negeren, net zoals je na een tijdje niet meer opmerkt dat je bril op je neus zit.’
Zijn er verschillende vormen van tinnitus?
‘Er zijn twee soorten tinnitus. De meest voorkomende, sensoriële tinnitus, klinkt vaak als een scherp gepiep of gesis. Deze vorm is meestal het gevolg van gehoorschade. Daarnaast heb je mechanische tinnitus. In dit geval pikt het oor lichaamseigen geluiden op, zoals een kloppend bloedvat of een krakend kaakgewricht. Deze vorm komt minder vaak voor.’
‘Bijna iedereen heeft wel wat gehoorschade door de constante blootstelling aan geluiden in onze maatschappij.
Bart Vinck
Tinnitus is geen vijand, maar een waarschuwing van je lichaam die om aandacht vraagt
Bart Vinck
Hoeveel mensen hebben last van tinnitus?
‘Bijna iedereen heeft wel wat gehoorschade door de constante blootstelling aan geluiden in onze maatschappij. Toch ervaart slechts 30% van de bevolking met gehoorschade daadwerkelijk tinnitus. Van die groep zegt 80% dat ze er geen last van hebben. Maar bij 20% wordt het zo ernstig dat ze hulp zoeken, en bij een kleine groep is het probleem zo ondraaglijk dat ze het leven zelfs niet meer zien zitten.’
Waarom verdwijnen sommige tinnitusklachten vanzelf, terwijl andere blijvend zijn?
'Gehoorschade is niet de enige reden voor tinnitus. Ook negatieve gedachten en psychische factoren zoals de angst dat het nooit meer verdwijnt of stress spelen een rol. Stel: je ligt voor het eerst in een nieuwe slaapkamer. In het begin stoor je je aan de geluiden van buiten, maar na verloop van tijd filtert je brein die weg. Met tinnitus werkt het ook zo. Maar bij wie zich lichamelijk of mentaal niet goed voelt blijft het geluid vaak op de voorgrond aanwezig.’
‘Op het moment dat je in een moeilijke levensfase zit, zoals bij verlies of depressie, wordt de tinnitus luider waargenomen. Zo kan je in een vicieuze cirkel terechtkomen: de tinnitus wordt luider, wat weer zorgt voor meer stress, minder slaap, meer lichamelijke spanning en het symptoom blijft aanhouden.’
Gehoorschade is niet de enige reden voor tinnitus. Ook negatieve gedachten en psychische factoren zoals de angst dat het nooit meer verdwijnt of stress spelen een rol
Bart Vinck
Kan je tinnitus behandelen?
‘Vaak proberen de klassieke behandelingen het symptoom te onderdrukken, bijvoorbeeld met ruisgeneratoren of antidepressiva. Dat is alsof je naar de tandarts gaat met pijn aan je linkertand, en de tandarts boort rechts een gat om de pijn af te leiden. Tinnitus vraagt om een andere aanpak.’
‘Bij expertisecentrum ON-GEHOORD werken we met een team van experts dat zich focust op twee aspecten. Ten eerste proberen we het brein te helpen begrijpen waarom tinnitus blijft bestaan. We onderzoeken onderliggende oorzaken, zoals stress, angst of pijn, die het symptoom in stand houden. Door te weten waar de klacht vandaan komt, voelt het brein zich rustiger.'
'Ten tweede geven we mentale, emotionele en fysieke handvaten om het brein te leren de klacht los te laten in plaats van er altijd mee te leven. Bij meer dan 96% van alle patiënten zien we een sterke verbetering van de klacht.’
Wat is de belangrijkste boodschap voor mensen met tinnitus?
‘Tinnitus is geen vijand, maar een waarschuwing van je lichaam die om aandacht vraagt. Probeer het geluid niet te negeren of te maskeren met andere geluiden of medicijnen. Vraag jezelf eens af: waarom blijft dat alarm in mijn hoofd afgaan? Als het geluid steeds een grotere negatieve invloed op je leven heeft, kan een gespecialiseerd team je helpen. Samen zoeken ze naar de oorzaak en werken ze eraan om de tinnitus naar de achtergrond te laten verdwijnen, door het probleem van alle kanten aan te pakken.