Poes is een therapeut
Wie liefdevol voor een huisdier zorgt, krijgt veel terug. Dieren hebben immers een gunstige invloed op de gezondheid van de mens. Of niet? Françoise Sion, expert in de relatie tussen mens en dier, schept duidelijkheid.
Zorgen voor een huisdier is zorgen voor jezelf
Françoise Sion
Wat mogen we geloven van al die jubelende verklaringen over het zaligmakende effect van dieren op de mens? Wat is de wetenschappelijke waarde?
Françoise Sion: ‘Als onderzoekers de werking van een nieuw geneesmiddel testen, dan doen ze dat met een gerandomiseerd onderzoek. Dit wil zeggen dat een groep personen het geneesmiddel krijgt toegediend en een andere groep een placebo, een nepmiddel, waarna men de resultaten van beide groepen met elkaar vergelijkt.’
‘De relatie tussen mens en dier op die manier onderzoeken gaat niet. Geen twee dieren zijn gelijk, geen twee mensen zijn gelijk, en de ene dag is de andere niet, noch voor de mens noch voor het dier.'
'Er zijn wel observatiestudies die aantonen dat huisdieren en andere dieren een positieve invloed kunnen hebben op de mens.’
‘Een voorbeeld ter illustratie. In de 18de en 19de eeuw brachten een aantal instellingen voor mensen met een psychische beperking hun patiënten in contact met boerderijdieren. Dit kwam hun ontwikkeling ten goede. Pas vanaf halfweg de vorige eeuw begon men de relatie tussen mens en dier nauwgezet te observeren en te bestuderen. De resultaten van die onderzoeken hebben een wetenschappelijke waarde.’
Is het waar dat mensen met een huisdier gemiddeld langer leven?
‘Wie met een huisdier leeft, is gemotiveerd om ervoor te zorgen en beweegt meer. Zorgen voor een huisdier is zorgen voor jezelf. Een huisdier verdrijft de eenzaamheid, stimuleert mensen om te bewegen. Ze komen in contact met andere baasjes. Een huisdier zorgt voor vast levensritme. Dit alles draagt bij aan de levenskwaliteit en kan het leven mogelijk verlengen. Maar er zijn natuurlijk andere en belangrijkere elementen die de levensduur van een mens beïnvloeden dan het houden van een huisdier.’
Katten en honden zouden een positief effect hebben op tal van lichamelijke klachten zoals hoge bloeddruk, migraine, astma en hartaandoeningen. Is dat zo?
‘Een kat of een hond aaien kan de bloeddruk en de hartslag doen dalen. Of er een gunstige invloed is op migraine en astma is discutabel. Het is niet uitgesloten, maar we mogen dit niet veralgemenen.’
‘De heilzame werking van een dier op een mens kan maar bestaan als er een goede relatie is tussen beiden. Zonder zo’n relatie is er geen positief effect mogelijk. De mens moet zich goed voelen bij het dier en het dier moet zich goed voelen bij de mens.’
‘Zet een kat op de schoot van iemand die er bang voor is en de bloeddruk zal niet dalen maar stijgen. Je moet openstaan voor contact met het dier. Dat hoeft niet noodzakelijk je eigen huisdier te zijn.’
Zijn er nog andere dieren dan katten en honden die onze gezondheid bevorderen?
‘Alle dieren waarmee je een relatie kunt opbouwen, kunnen bijdragen aan je fysiek en mentaal welbevinden. Denk aan paarden, vogels en zelfs vissen. Niet een vis in een bokaal of zo’n visje in een plastic zakje van de kermis weliswaar. Vissen die in een ruim, goed verzorgd aquarium zwemmen, geven een kleurrijke aanblik. Dat kan een rustgevend gevoel opwekken. Het gezang en gekwinkeleer van vogels klinkt dan weer aangenaam in de oren van personen die bijvoorbeeld in een instelling verblijven.’
‘Minder effectief zijn knaagdieren. Hamsters bijvoorbeeld zijn ’s nachts actief en slapen overdag. Amfibieën en reptielen vallen eveneens uit de boot. Die aarden niet in een menselijke omgeving. Wilde dieren houden, dat kan al helemaal niet. Dat is zelfs bij wet verboden.’
Impulsief een dier in huis halen is onverstandig
Françoise Sion
Hebben baby’s en kinderen die in de nabijheid van een huisdier opgroeien een beter werkend immuunsysteem dat hen beschermt tegen allergieën?
‘De moderne mens leeft in bijzonder hygiënische omstandigheden en komt weinig in contact met bacteriën, wat de ontwikkeling van het immuunsysteem geen goed doet. Een kat of een hond brengt vuil en bacteriën in huis. Kinderen komen daarmee in contact en kunnen op die manier sneller hun immuunsysteem opbouwen. Zo kunnen allergieën worden voorkomen. Maar wie al allergisch is aan honden bijvoorbeeld, moet uit de buurt van honden blijven natuurlijk.’
Is een huisdier goed voor de geestelijke gezondheid? Hebben mensen met een autismespectrumstoornis er baat bij?
‘In de middeleeuwen was er in Geel een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. In plaats van de patiënten onder te brengen in ziekenkamers, werden ze gehuisvest in boerderijen waar ze de dieren, vooral koeien, mochten verzorgen. Dit had een rustgevend effect en het bevorderde de sociale contacten.’
‘De communicatie met een dier is non-verbaal. Een dier vraagt niets en verlangt niets. Het antwoordt en oordeelt niet. Je kunt er alles aan kwijt. Ook mensen met een autismespectrumstoornis kunnen hier zeker en vast veel aan hebben.’
‘Je kunt een dier aaien. Tasten en voelen raakt in onze samenleving, en zeker in coronatijd, in de verdrukking. Nochtans is het een van onze belangrijkste zintuigen. Het voelen blijft intact als de andere zintuigen het met het verstrijken van de jaren wat laten afweten.’
Hoe heilzaam zijn therapieën met paarden?
‘Therapie met paarden is meer dan alleen maar paardrijden. Het aaien van een paard, het fysieke aspect, kan een therapeutische werking hebben. Paarden voelen mensen goed aan, maar niet alle paarden zijn inzetbaar. Specialisten kiezen geschikte dieren uit en trainen ze.’
Nogal wat huisdieren worden snel terug van de hand gedaan of in het ergste geval gedumpt. Waaraan moet iemand voldoen om een huisdier aan te schaffen?
‘Fokkers en asielen die een klant over de vloer krijgen, horen eigenlijk na te gaan of die geschikt is om een dier te houden, maar dat gebeurt te weinig. Het is van belang dat mensen weten waar een dier vandaan komt.'
‘Als je een huisdier wenst, dan moet je goed nadenken over de verantwoordelijkheid die daarmee gepaard gaat. Een bejaarde die in een kleine flat woont, neemt beter een kat die een rustige oude dag wil slijten dan een grote, hyperactieve hond. Kiezen voor een huisdier moet doordacht gebeuren, want een dier haal je in huis voor een lange tijd.’
'Er zijn handelszaken die dieren aanbieden uit Oost-Europa. Dikwijls gaat het om dieren die te vroeg uit het nest zijn gehaald, niet goed zijn opgevoed, die fysieke of gedragsproblemen vertonen. Impulsief een dier in huis halen is onverstandig en blijkt niet zelden een grote vergissing te zijn, waar zowel de mens als het dier het slachtoffer van is.’
Wist je dat ...
... we elk jaar op 4 oktober Werelddierendag vieren? Het is een dag waarop we extra lief zijn voor de dieren en hen wat extra aandacht geven.
... het geen toeval is dat Werelddierendag op 4 oktober valt. Dit is immers de feestdag van Sint Franciscus van Assisi. Hij bekommerde zich om het welzijn van zieken en armen, maar ook hield hij enorm veel van de dieren. Volgens de legende hield hij ooit een preek voor de dieren.