Meer aandacht voor aandacht

‘Focus is het nieuwe goud.’ Veel duidelijker kan je het niet formuleren. In haar nieuwe boek vertelt Dr. Elke Geraerts waarom onze aandacht sterk achteruitgegaan is de laatste jaren. Dat de smartphone daar voor iets tussen zit, zal wellicht niemand verbazen. 

Wat is focus en waarom is het zo belangrijk? 

Elke: ‘Vergelijk het met een zaklamp in het donker. Als je je met volle aandacht concentreert op een taak, zit die taak in de lichtbundel en de stoorzenders errond blijven in het donker. Dat zorgt voor efficiëntie. Je werkt veel sneller de taak af dan als je zou multitasken.’

‘Ons brein is trouwens niet gemaakt voor multitasking. Wat je in feite doet is springen van de ene naar de andere taak en terug. Dat duurt niet alleen langer, maar het vraagt ook veel energie van je hersenen. Resultaat: je werkt trager, ondervindt meer stress en bent uitgeput op het einde van je taken.’

Hoe komt het dat onze focus zo sterk achteruitgegaan is de laatste jaren?

‘Je krijgt constant een stortvloed aan informatie over je heen. Je mailbox, je nieuwsapp, je sociale media ... Die digitale platformen zijn erop gericht om je aandacht zo lang mogelijk weg te kapen, want jouw aandacht brengt geld op. Het is niet toevallig dat de meldingen van onze computer of smartphone lijken op de geluiden en lichten in casino’s.’

‘We zijn verslaafd geworden aan die snelle en oppervlakkige informatie die je met weinig inspanning absorbeert. Op lange termijn zien we echter dat de constante snelle verwerking ons brein net meer vermoeit.’ 

Wat zijn de gevolgen van een aanhoudend gebrek aan focus?

‘Het grootste gevolg is een chronische oppervlakkigheid. We missen diepgang in onze relaties. Kijk maar eens rond op restaurant. Bijna overal ligt een smartphone op tafel. Zelfs al ben je niet actief aan het scrollen, toch geeft die telefoon een bepaalde boodschap. Ik ben in gesprek met jou, maar als er iets binnenkomt krijgt dat voorrang. Dat staat een diepe connectie in de weg. We zijn kampioenen geworden in smalltalk, maar hebben veel minder diepgaande gesprekken met elkaar.’

‘Daarnaast zijn we ook minder creatief geworden omdat we ons brein voortdurend entertainen. Het is bewezen dat creativiteit meer kans krijgt als je je verveelt. Niet toevallig krijg je onder de douche of op de fiets de geniaalste invallen. Omdat je net dan je gedachten de vrije loop laat.’

‘Ook ondervinden we meer stress, een soort voortdurende gejaagdheid. We krijgen het gevoel dat we te veel balletjes in de lucht moeten houden of altijd bereikbaar moeten zijn.’ 

Is er nog hoop?

‘Natuurlijk wel! Je hoeft je niet per se in een volledige digitale detox te storten of je smartphone in de vuilbak te kieperen. Wel moet je je bewust zijn van de mechanismen van de digitale platformen en van je vastgeroeste gewoonten die je telkens uit je concentratie halen.’ 

‘Begin met een paar kleine veranderingen en ondervind welk aangenaam effect ze hebben. Laat je gsm eens bewust in de auto liggen bij een korte stop. Of zet op je laptop bepaalde meldingen af.’ 

‘Daarbij zal je merken dat je soms je omgeving een beetje moet “heropvoeden”. Mensen zijn het gewoon dat je altijd onmiddellijk reageert. Geef bijvoorbeeld aan dat je enkel bereikbaar bent voor dringende dingen en dat je slechts één keer per dag je mails of chatberichten leest.’