4x wat je moet weten over EMDR
Kun je schokkende gebeurtenissen verwerken door simpele oogbewegingen? Psycholoog Annick Van den Nest legt uit hoe de EMDR-techniek werkt. Maar ze waarschuwt ook. ‘Het is geen huis-tuin-en-keukenmiddeltje tegen trauma’s. Baat het niet, dan schaadt het wél. EMDR moet altijd deel zijn van een bredere therapie.’
1. Een trauma ontstaat zo
‘Heel wat mensen maken tijdens hun leven iets mee dat ze als traumatisch ervaren. Het kan gaan over een auto-ongeluk, een overval, een brand … Maar een trauma kan zich ook over langere tijd vormen, zoals bij misbruik of een ernstige ziekte.’
‘Zoiets ingrijpends is niet makkelijk om te verwerken: soms lopen mensen er in vast. De gebeurtenis blijft dan heel levendig en onverwerkt in het geheugen zitten, samen met alle emoties en details die erbij horen.’
‘Triggers zoals beelden, geuren en geluiden kunnen de ruwe herinnering aan die ingrijpende gebeurtenis telkens weer activeren. Die wordt dan zo levendig dat je alle emoties opnieuw beleeft. Angst en vermijdingsgedrag zijn daarbij veel voorkomende klachten. Dat noemen we posttraumatische stress.’
'Met EMDR overschrijf je de pijnlijke herinnering'
Annick Van den Nest
2. EMDR kan helpen
‘Bij toeval werd ontdekt dat horizontale oogbewegingen kunnen helpen om onze pijnlijke herinneringen af te zwakken. Een mogelijke verklaring ligt bij wat ons brein van nature doet bij het verwerken van informatie tijdens onze REM-slaap. Dat is de slaap waarin onze ogen een zeer snelle beweging maken van links naar rechts.’
‘Concreet? Bij een EMDR-sessie vraag ik mijn cliënt om zich te concentreren op de traumatiserende gebeurtenis, zodat het gevoel, de emotie en de visuele herinneringen weer voelbaar zijn.’
‘Terwijl mijn cliënt aan de gebeurtenis terugdenkt, geef ik een afleidende prikkel. De bekendste is het volgen van mijn vingers terwijl ik die snel heen en weer beweeg. Het resultaat van de sessie is dat de herinnering steeds neutraler aanvoelt. De bijhorende beelden en emoties worden een stuk rustiger. Bij sommige trauma’s gebeurt dat al na drie of vier sessies, bij meer complexe trauma’s duurt het wat langer.’
‘Door terug te denken aan de traumatiserende gebeurtenis en tegelijk je brein te belasten met oogbewegingen, overschrijf je de pijnlijke herinnering als het ware.’
3. Probeer dit niet alleen thuis
‘Het klinkt simpel, alsof je het thuis even kunt testen. Maar daar schuilt een groot risico in. Als psycholoog moet je eerst heel goed weten hoe de problematiek van je cliënt in elkaar zit. Het is mogelijk dat iemand een strategie ontwikkeld heeft om met een trauma om te gaan en dat die strategie zich gevormd heeft tot een persoonlijkheidsproblematiek. Daar moet je dan samen mee aan de slag.’
‘Het zou ook kunnen dat de cliënt al jaren een complex trauma met zich meedraagt vóór die eindelijk hulp zoekt. Zo iemand is kwetsbaar en dan moet je de situatie eerst stabiliseren. Stel dat je meteen EMDR op zo iemand loslaat, dan kan dat zoveel losmaken dat de cliënt het contact met de werkelijkheid helemaal verliest.’
‘Een psycholoog brengt altijd eerst de gehele problematiek goed in kaart waardoor die weet wat zal loskomen bij een EMDR-sessie. EMDR is altijd een onderdeel van een veel bredere therapeutische aanpak.’
4. Veel kans op slagen
‘Het is niet zo dat je erin moet geloven. Het gaat om een bewezen effectieve behandelmethode die wetenschappelijk onderbouwd is.'
‘Op leeftijd zitten geen beperkingen. Bij kleine kinderen wordt de methode wat aangepast. Een kind zit dan bijvoorbeeld op schoot bij de ouder terwijl de psycholoog tikjes geeft op de beentjes. De enige vereiste is dat het kindje begrijpt wat het moet doen.’
‘Heel soms gebeurt het dat mensen niet ontvankelijk zijn voor de techniek. In mijn ervaring is heel zeldzaam dat een cliënt na EMDR geen verschil voelt in de verwerking van een trauma.’
'EMDR is een onderdeel van een bredere therapeutische aanpak'
Annick Van den Nest