Is je mond de spiegel van je gezondheid?
Leidt een slechte mondgezondheid tot diabetes? Zijn de gevolgen van een ziekte te zien in je mond? Of weet je welke medicatie iemand neemt door naar zijn tanden te kijken? Leef trok naar de dienst mond-, kaak- en aangezichtschirurgie van UZ Leuven en voelde professor Constantinus Politis aan de tand.
Je mond zegt wat over je gezondheid. Zijn bijvoorbeeld stress of je hormonen zichtbaar in de mond?
Professor Politis: ‘Zeker. De mond is een bron van informatie. Je kan er heel wat uit afleiden, te veel om op te sommen. Zo zijn er problemen met de hormonen die zichtbaar kunnen zijn in de mond. Een schildklier die te traag werkt, maakt te weinig schildklierhormoon aan. Een teken daarvan is een droge mond en een droge huid.’
‘Stress op zich kunnen we niet zien. Behalve als je door de stress bijvoorbeeld ’s nachts klemt. Dat wil zeggen dat je je spieren hard op elkaar zet en dat kan pijnklachten geven. Hoe zie je dat? Er ontstaan in de mond langs de twee kanten een specifieke witte lijn in het midden van de wangen. Daar waar de tanden op mekaar zitten. Als iemand klemt zie je dat ook aan het reliëf op de tanden. Door het knarsen is dat volledig weg.’
‘Sommige mensen met de ziekte van Crohn, een ontstekingsziekte in de darmen, krijgen verdikkingen in hun mond. Die noemen we cobble stones omdat ze lijken op kasseistenen. Ze kunnen ook wat dikkere lippen krijgen. Bij sommige patiënten treden deze afwijkingen op nog voor de darmziekte.’
‘Het is niet te verwonderen dat je een darmziekte in de mond waarneemt. De mond is onderdeel van een buis die begint bij de mond en eindigt bij de anus. Dat is een groot geheel. Wat zich dieper in die buis afspeelt, kan zich ook uiten in de mond.’
‘Belangrijk om te vermelden zijn de mondklachten bij diabetes, een vaak voorkomende aandoening: te weinig speeksel, slechte ademgeur, ontstoken tandvlees. De patiënt heeft een branderig gevoel in de mond en een verandering van smaak. Deze klachten komen vaker voor als de diabetes niet goed onder controle is.’
Verklapt je mond ook iets over welke medicatie je neemt?
‘Zeker. Soms geeft de mond bepaalde signalen waaruit je kan afleiden welke medicatie iemand genomen heeft. Zo zijn er bepaalde medicijnen tegen epilepsie of voor het hartritme die in de mond zorgen voor typische verdikkingen van het tandvlees.’
‘Zien we specifieke gele lijnen op de tanden? Dan weet je dat die persoon ooit een welbepaald antibioticum met tetracycline genomen heeft. Of mensen die langdurig cortisonen nemen. Zij kunnen onder meer bruine vlekken in de mond ontwikkelen.’
Je gezondheid beïnvloedt je mond, dat is duidelijk. Omgekeerd is dat ook zo. Welke verbanden zijn er tussen je mondgezondheid en je algemene gezondheid?
‘Als je een ontsteking in je mond hebt, zoals een tandvleesontsteking, kunnen bacteriën en ziektekiemen in je bloedbaan terechtkomen. Die bacteriën kunnen op hun beurt een ontstekingsreactie veroorzaken. Zo’n reactie kan op verschillende plekken optreden, want je bloed kan het door heel je lichaam vervoeren.’
‘We vermoeden dus dat er heel wat verbanden zijn. Bij diabetes zijn we redelijk zeker van het verband met mondgezondheid. Ik vertelde net over een ontstekingsreactie in het bloed . Die reactie kan de stabiliteit van de suikerregulatie bemoeilijken. Een mindere mondgezondheid is dus slecht voor de diabetes .'
‘Maar veel verbanden die met mondgezondheid gelegd worden, zijn nog niet wetenschappelijk aangetoond. Of de betekenis van het verband is nog niet duidelijk.’
Een verband is bijvoorbeeld nog geen oorzaak.
‘Inderdaad. Neem bijvoorbeeld de link tussen chronische parodontitis, een vergevorderde vorm van tandvleesontsteking, en aderverkalking. In de aderverkalking werden ziektekiemen ontdekt die alleen in de mond voorkomen.’
‘Maar die ziektekiemen zijn slechts een van de vele risicofactoren voor aderverkalking. Er zijn er heel wat zoals roken, onevenwichtig voedingspatroon of een hoog lichaamsgewicht. Je kan dus niet beweren dat die parodontitis de oorzaak is van aderverkalking. Je moet dus voorzichtig zijn met de linken die getrokken worden tussen je gezondheid en je mondhygiëne.’
Heeft de ene persoon meer aanleg dan de andere voor tandproblemen zoals tandvleesontsteking?
‘Ja, sommige mensen zijn meer of net minder vatbaar voor tandproblemen zoals cariës of tandvleesontsteking. Maar er moet nog veel onderzoek gedaan worden naar die genetische vatbaarheid. Zo weten we niet welke genen er verantwoordelijk zijn. Een goede mondhygiëne blijft dus voor iedereen heel belangrijk.’
Zo hou je je mond gezond
- Poets minstens tweemaal per dag en flos je tanden. Let op je voeding en drank, vermijd bijvoorbeeld zoetigheden en frisdranken. Deze tips en een pak andere informatie over tandhygiëne bij kinderen en volwassenen vind je op www.cm.be/tandverzorging.
- Voor jonge kinderen ontwikkelde CM Lanterfantje. Dit olifantje zingt het tandenpoetslied waarmee je de juiste tandenpoestechniek leert.
- Ben je leerkracht in het basisonderwijs en wil je in je klas aan de slag met tandhygiëne? Bekijk dan zeker het educatief pakket Ben de Bever en de Wijsheidsstand.