Geluidsoverlast: een stille moordenaar?
Geluid is zuurstof voor je brein. Je hebt het nodig om te overleven, om je te oriënteren en veilig te voelen. Maar 1 op de 5 Belgen woont in een omgeving waar ongezond veel geluid is. Zij maken meer kans op hart- en vaatziekten, slaapstoornissen en stress. Dr. Prof. Bart Vinck van UGent legt uit wat geluidsoverlast met je lichaam doet en wat je eraan kunt doen.
'Geluidsoverlast is een belangrijk gezondheidsprobleem in de steden'
Bart Vinck
Audioloog Bart Vinck heeft vanuit zijn thuis in Drongen zicht op de velden met bomen en occasioneel een hert. Loopt hij minder risico op gezondheidsklachten door geluidsoverlast dan iemand die even verderop in Gent woont? ‘Ja, waarschijnlijk wel’, geeft hij toe.
‘Geluidsoverlast is het tweede belangrijkste milieugerelateerde gezondheidsprobleem in steden naast luchtvervuiling. Stel: je bovenbuur speelt saxofoon, de baby van je onderburen huilt, de tram passeert voor je deur en van zodra je buiten stapt wandel je voorbij een rij toeterende auto’s en een groep gillende kinderen …’
‘Hoe dichter je op elkaar leeft, hoe groter de kans op die cocktail aan geluiden. België kleurt niet voor niets donkerrood op de stilte-index. Veel meer dan andere Europese landen zoals Frankrijk of Spanje, waar ze een grotere oppervlakte en een lagere bevolkingsdichtheid hebben.’
Hoe luid is te luid
‘Volgens de WHO loop je een gezondheidsrisico als je op lange termijn iedere dag aan omgevingsgeluid van gemiddeld meer dan 50 decibel wordt blootgesteld. ’s Nachts is dat zelfs al vanaf 45 decibel.’ Goed om weten: het geluidsniveau van een normaal gesprek ligt rond de 60 decibel, een mug haalt ongeveer 40 decibel.
Maar mensen zijn geen decibelmeters. Hoe luid iets binnenkomt, heeft niet altijd te maken met hoe sterk het geluid aan de buitenkant aanwezig is. Dat verschilt van persoon tot persoon. ‘Als je je hele leven in de stad hebt gewoond, dan zal je brein minder gevoelig zijn voor het geluid van een tram dan iemand die van het platteland komt’, verduidelijkt Vinck.
Te hoge hartslag
‘Leef je in drukke geluidszones, dan kun je tot tien gezonde levensjaren verliezen. Van een langdurige blootstelling aan geluidsoverlast schiet je bloeddruk de hoogte in. Je stressniveau stijgt en je krijgt een te hoge hartslag.'
‘Geluidsoverlast draagt ertoe bij dat er in Europa naar schatting zo'n 48.000 extra gevallen van hartziekten zijn per jaar. 6,5 miljoen Europeanen ervaren door geluidsoverlast ernstige slaapverstoring. Het kan ook effect hebben op de ontwikkeling van obesitas, diabetes en dementie.’
Wat kunnen we daar dan aan doen? ‘De WHO duidt weg- en spoorwegverkeer, luchtvaart, windturbines en recreatie zoals sportvelden of discotheken aan als de grootste boosdoeners’, aldus Vinck. ‘Overheden moeten ervoor zorgen dat de geluidsniveaus aan die bronnen niet ontsporen. Een glad wegdek installeren in plaats van een kasseiweg, de aankoop van stille elektrische wagens stimuleren in plaats van ronkende dieselmotoren, transport niet langs woonzones laten passeren zijn maar enkele voorbeelden.’
Rust in plaats van stilte
‘Het allerbelangrijkste is om voldoende rustplekken met natuurgeluiden te maken. Geen stilteplekken, mensen willen geen absolute stilte. Daar wordt je brein gek van. Waar je gelukkig van wordt, is het geluid van ruisende bladeren, zingende vogels, kabbelend water … Natuurgebieden creëren waarin mensen zich ook in stedelijke omgevingen kunnen terugtrekken, is essentieel. België hinkt daarin achterop.’
‘Af en toe geluidsoverlast ervaren is trouwens geen enkel probleem. Je mag niet overgevoelig of onverdraagzaam worden. Scherm je je te veel af voor geluid, bijvoorbeeld door voortdurend oordoppen of een geluiddempende hoofdtelefoon te dragen, dan zullen je oren zich extra spitsen. Geluiden klinken plots veel luider. Alsof je heel de tijd een zonnebril draagt en de zonnestralen dubbel zo fel lijken van zodra je die afzet.’
5 tips: gezond omgaan met geluid
- Relativeer de geluiden om je heen. Stoor je je voortdurend aan de geluiden van vliegtuigen, padelvelden of blaffende honden? Dan zal de impact van die geluiden op je brein groter zijn.
- Zorg voor een gezonde geest in een gezond lichaam. Geluid maakt slechts een deel uit van een overprikkeld brein. Hoe minder gespannen je je voelt, hoe minder groot de impact van geluid zal zijn op je hart en zenuwstelsel. Ga naar buiten, beweeg, let op je voeding ...
- Zoek natuurlijke zones op. Ga voldoende naar buiten of creëer met planten een groene zone voor jezelf thuis.
- Zorg voor een gezonde slaaphygiëne. Zo voorkom je een chronische slaapverstoring. Drink geen alcohol voor je gaat slapen, verduister je kamer, zorg voor een koele temperatuur en verluchting, ontspan voor het slapengaan. Draag oordopjes indien nodig.
- Bewaak een goede werkomgeving. Moderne landschapsbureaus zorgen voor meer prikkels en geluiden. Daardoor zorgen ze voor meer stress. Maak duidelijke afspraken met je collega’s of werk af en toe van thuis als dat kan.