Chronische stress: wat doet het met je lichaam?

Wat gebeurt er met je lichaam?

Je slaapt slecht

‘Normaal gezien heb je ’s ochtends een grotere hoeveelheid cortisol en in de avond een kleinere. Als je continu last hebt van stress, dan heb je ’s avonds een hoger cortisolgehalte dan normaal. Daardoor raak je moeilijker in slaap en krijg je problemen om door te slapen. Je wordt dus moe wakker en bent vermoeider.’ 

Je bloeddruk stijgt

‘Adrenaline laat je hart sneller pompen, zodat je vlug kunt reageren in een stressvolle of bedreigende situatie. Als je bijvoorbeeld in een brandend huis staat, zorgt het dat je vliegensvlug kunt ingrijpen. Je lichaam kan dat aan, maar is niet gemaakt om dat continu te doen. Chronische stress verhoogt de druk op de wanden van je bloedvaten, waardoor je hart- en vaatziekten kunt ontwikkelen.’ 

Je bloedsuikerspiegel schommelt

‘Cortisol stuurt ook een seintje naar je lever. Het draagt je lever op om meer glucose, suiker dus, te produceren. Als je lever heel de tijd glucose moet aanmaken, kun je last krijgen van bloedsuikerschommelingen.’ 

Overleven krijgt voorrang

‘Cortisol herverdeelt de energie in je lichaam, zodat je een bedreigende situatie kunt overleven. Het zet belangrijke systemen dus tijdelijk op een lager pitje. Als je in een brandend huis staat is het bijvoorbeeld minder belangrijk dat je je boterhammen goed kunt verteren. Je prioriteit is jezelf in veiligheid brengen of een poging doen om te blussen.’ 

‘Dankzij cortisol draait je verteringssysteem op een lager toerental. Je maag en darmen scheiden minder of geen sappen meer af. Het stresshormoon verhindert in een acute stressfase dat je honger krijgt.'

'Heb je voortdurend stress, dan krijgt je verteringssysteem vaak dat signaal. Ik zie dus regelmatig mensen die door stress geen of minder eetlust hebben. Ze vertonen ook vaker ongezondere eetgewoonten en kunnen wanneer ze van de stress herstellen eerder naar vet- en suikerrijk eten grijpen.’ 

‘Daarnaast remt cortisol ook je immuunsysteem.  Chronische stress kan er dus voor zorgen dat je vatbaarder bent voor ziektes. Als iemand op je werk bijvoorbeeld met een verkoudheid rondloopt, is de kans groter dat jij die overneemt.’ 

Je bent gevoeliger voor pijn

‘Chronische stress kan je zenuwen gevoeliger maken voor pijn. Bovendien kan de verlaagde immuniteit voor meer ontstekingen zorgen en zo onder andere voor meer spierpijn. De spieren in je nek en schouders zijn een typisch slachtoffer. We zeggen wel eens: zet er je schouders onder. Bij stress doen we dat letterlijk, we trekken onze schouders op. Door die houding kun je je spieren overbelasten en dat kan leiden tot pijnlijke spieren.’ 

Je kunt hyperventileren

‘Stress doet je sneller ademen. Is je stress chronisch? Dan kun je ook chronisch hyperventileren, zelfs onbewust. Ik zie soms mensen die bijvoorbeeld aan een rotvaart praten. Ik onderbreek hen dan en wijs hen daarop, zodat ze even stoppen om rustiger te ademen. Of ze vertellen me dat ze heel vaak geeuwen. Ook dat kan een teken zijn dat je hyperventileert.’ 

Je angstcentrum wordt gevoeliger

‘Cortisol beïnvloedt de neuronen in je hersenen. De neuronen in je angstcentrum zwellen op. Daardoor wordt je alarmsysteem gevoeliger en ga je sneller stress ervaren. Dat gaat ook ten koste van de cellen in je prefrontale cortex, een gebied vooraan in je hersenen. Dat zijn net de cellen die je nodig hebt om bijvoorbeeld goed na te denken en te relativeren. Je gaat dus meer piekeren, zwart-wit denken en negatiever denken, terwijl je dat net niet nodig hebt.’