Wanneer en hoe kan een logopedist helpen?
Logopedisten doen veel meer dan kinderen van spraakproblemen afhelpen. Wist je dat ze ook baby’s aan de borst leren drinken, betrokken zijn bij een orthodontische behandeling en reisleiders op een goede manier doen roepen? Logopediste Mieke Lamote (39) uit Kortrijk schetst haar voornaamste bezigheden.
Zuigtechniek verbeteren
Mieke Lamote: ‘Hoewel baby’s nog niet aan babbelen toe zijn, kan de logopedist hen toch al iets leren. Bij baby’s die niet goed van de borst drinken, kunnen wij helpen om de zuigtechniek te verbeteren. Of als de overstap naar flessenvoeding of vaste voeding niet lukt, zoeken we naar oplossingen. Ouders spreken hier vaak eerst de vroedvrouw of de verpleegkundige van Kind & Gezin over aan. Die verwijzen dan soms naar ons door.’
Spontaan oefenen
‘Peuters die binnenkort naar school gaan maar amper praten of kleuters die in de klas weinig zeggen en de juf niet lijken te begrijpen, maken hun ouders en de school bezorgd. Dan komen de ouders logopedisten om advies vragen.’
‘Vaak verloopt de taalontwikkeling van hun kinderen wat trager. Maar dat wil nog niet zeggen dat er therapie nodig is. Daarvoor brengen we eerst de algemene ontwikkeling van het kind in kaart en nemen we een taaltest af. Zo kunnen we vaststellen of er effectief een achterstand is. Dan pas starten we een behandeling. We doen dat met de ouders erbij en we betrekken hen zelfs als co-therapeut. Op die manier wordt er thuis ook spontaan geoefend.’
Gat in leerstof dichten
‘In de lagere school botsen sommige kinderen op stoornissen zoals dyslexie en dyscalculie. Bij dyslexie is het lees- en/of schrijfproces verstoord, bij dyscalculie verloopt leren rekenen moeilijk. Als zorg op school niet volstaat om het kind bij te benen, wordt onze hulp ingeroepen.’
‘Wat wij anders doen dan leerkrachten? Wij keren terug naar het niveau waar het is beginnen fout lopen en van daaruit bouwen wij de leerstof weer geleidelijk aan op. De klas staat al een heel eind verder. Wij proberen dat gat te dichten. Leerkrachten zijn onderlegd om kinderen via een vaste methode te leren lezen en schrijven. Wij gaan na wat er schort en passen de werkwijze dan individueel aan.’
‘Het gebeurt dat jongeren pas op het einde van het middelbaar bij ons komen aankloppen met een vermoeden van dyslexie. Ze hebben veel meer tijd nodig dan klasgenoten om een tekst te lezen. De anderen zijn altijd al lang klaar. In de aanloop naar het hoger onderwijs maken ze zich daar zorgen over. Wij leren hen alsnog hoe met dyslexie om te gaan. Ze hebben recht op ondersteunende maatregelen zoals het gebruik van voorleessoftware. In het hoger onderwijs heb je daarvoor een attest nodig, in de lagere en middelbare school niet.’
Opvallend hees
‘Kinderen die niet alle klanken goed kunnen vormen of moeilijk verstaanbaar zijn, leren wij beter te articuleren. Daarvoor vinden ouders makkelijk de weg naar een logopedist. Soms praten kinderen te hoog of te luid. Dat zorgt voor spanning op de spieren. Omdat de stembanden niet meer mooi kunnen trillen, kunnen er zich knobbels ontwikkelen. Dan sluiten de stembanden niet meer volledig en dat leidt tot een hese stem. Dat valt ouders op. Op basis van een voorschrift van de neus-keel-oorarts kunnen wij kinderen leren om de stem goed te gebruiken.’
Op tijd ingrijpen bij stotteren
‘Voor kinderen die stotteren, is het ontzettend belangrijk dat ze op tijd bij een logopedist terecht kunnen. Hoe vroeger wordt ingegrepen, hoe efficiënter de therapie is. Tegelijk vermindert het risico op bijkomende gedragingen zoals overdreven met de ogen knipperen of extra kracht gebruiken voor de stem. Jonge kinderen beseffen het probleem nog niet altijd echt en hebben er minder last van.’
Betrokken bij orthodontische behandeling
‘Meer en meer worden logopedisten betrokken bij een orthodontische behandeling. Dat de tanden niet mooi in de rij staan, is dikwijls het gevolg van een verkeerd gebruik van de tong. Kinderen hebben geen goede mondgewoonte omdat ze lang een fopspeen hadden of duimden. Door bijvoorbeeld verkeerd te slikken, slaat de tong duizenden keren per dag tegen de tanden waardoor die opschuiven.’
‘Orthodontisten sturen kinderen nu vaker eerst naar de logopedist om dat probleem aan te pakken vooraleer ze een behandeltraject opstarten. Anders duurt dat veel langer. Bovendien krijgen de tanden weer vrij spel eens de beugel wordt weggenomen. We zien nu meer volwassenen die opnieuw een beugel moeten dragen, omdat ze nooit een corrigerende mondtherapie volgden.’
Juist leren roepen
‘Stemproblemen kunnen op elke leeftijd de kop opsteken. Bijvoorbeeld als je als leerkracht voor de klas gaat staan of als je reisleider wordt en voor een grote groep moet praten, maar je stem niet goed gebruikt. Dan beschikt een logopedist over technieken om je juist te leren roepen. En we reiken tips aan voor een goede stemhygiëne. Aan een ingenieur die af en toe opleidingen gaf in het bedrijf raadde ik onder meer aan minder koffie te drinken. Hij dronk tot drie liter per dag. Dat droogt de stembanden uit, wat het stemprobleem deels veroorzaakte.’
Het pad effenen
‘Mensen die een beroerte krijgen, worstelen vaak met slikproblemen en taal- of spraakstoornissen. Sommigen kunnen moeilijk op bepaalde woorden komen of gebruiken woorden in een verkeerde context. Anderen hebben moeite met lezen, schrijven of verstaanbaar spreken. Logopedisten werken met oefeningen op maat aan het herstel.’
‘Een vader van een patiënt vertelde me dat hij het heel jammer vond dat zijn zoon zijn verstand kwijt was. Dat is niet zo. Ik legde hem uit dat zijn verstand niet weg is, dat alleen het pad naar het taalgebied in het hoofd moeilijk begaanbaar is. We moeten het vaak betreden om het weer te effenen. Door herhaling en hulp met bijvoorbeeld de eerste letter van een woord te geven, geraken we vooruit.’
‘Ook andere aandoeningen van het zenuwstelsel zoals Parkinson en Multiple sclerose gaan gepaard met slik- en spraakproblemen. Logopedisten proberen de achteruitgang af te remmen. Bij radiotherapie of chirurgie in het hoofd- en halsgebied kunnen dezelfde problemen de kop opsteken. Wij pakken die aan. Voor elke patiënt bereid ik de behandeling individueel voor. Logopedie is maatwerk.’
Als zorg op school niet volstaat om het kind met bijvoorbeeld dyscalculie bij te benen, wordt onze hulp ingeroepen
Mieke Lamote
Orthodontisten sturen kinderen nu vaker eerst naar de logopedist om een verkeerde mondgewoonte aan te pakken
Mieke Lamote