Vroegtijdige zorgplanning: praat over later

Vroegtijdige zorgplanning lijkt voor velen een ver-van-mijn-bedshow. Lies Swerts (49) geeft vormingen over het thema en benadrukt dat dat niet zo is. 

Als ik er niet over praat, bestaat het niet

‘Mijn eigen ervaringen zijn mijn drijfveer. Ik ben mijn vader verloren in 2006, hij was 62. Hij had longkanker. Mijn vader vertelde niet hoe hij zijn ziekte beleefde of wat hij wilde in zijn laatste momenten. Als ik er niet over praat, bestaat het niet en belast ik mijn omgeving niet, dacht hij.’ 

‘Die periode was een rollercoaster. Mijn zus en ik werden opgeslorpt door onze kinderen. Ik voelde me tekortschieten in de zorg voor papa. Ik heb me vaak afgevraagd of ik meer had kunnen doen. Mama stelde me gerust. Ook zij wou ons niet belasten.’ 

‘Na het overlijden van papa heb ik het met mama en mijn zus wel vaker over zorgsituaties gehad, of over andere beslissingen in het leven van mama, zoals de aankoop van een appartement.'

'We hadden geleerd uit het ziekteproces van papa. We werden eerlijker en wilden elkaar de ruimte geven om zelf te beslissen hoe we er voor elkaar konden zijn.’ 

Denk niet voor een ander 

‘Praat met elkaar over de zorg die je graag zou willen en over wat je belangrijk vindt. Dat wil ik meegeven tijdens de vormingen.'

'Waar zou je kracht uit putten wanneer je ziek wordt? Wat helpt jou om pijn te verlichten? Bij welke zorgverleners voel jij je goed? Aan wie zou je je financiële zaken toevertrouwen? Wat zijn je grootste angsten? Of wat maakt je net blij?’ 

‘Praat ook over je bezorgdheden en denk niet voor een ander. Iemand kan het druk hebben, maar wil mogelijk toch mee zorgen voor een zieke. Beslis niet zomaar om al de zorg over te nemen.’ 

‘Wat je wil, heeft bovendien een impact op je omgeving. Wil je euthanasie? Je naasten willen graag afscheid nemen als ook zij er klaar voor zijn. Wil je lang thuis blijven wonen? Je omgeving zal die zorg thuis mee moeten organiseren. Laat hen dus tijdig weten hoe jij het ziet.’ 

‘Zo was mama sinds het overlijden van papa erg bezig met wilsverklaringen opmaken, die gaven haar rust. Toen ook zij ziek werd, wilde ze zelf beslissen wanneer het genoeg was geweest.'

'We hebben haar kunnen overtuigen om wat langer thuis te blijven toen ze terminaal ziek was. Daar was ze achteraf dankbaar voor. Toen het echt niet meer ging, was het oké voor iedereen. We hadden samen het leven kunnen afronden.’  

Je eigen manier 

‘Toen mama gestorven is, hebben mijn zus en ik over niets moeten twijfelen. We wisten wat zij wilde. Voor de begrafenis lag ze in een rode kist. Later is ze met papa uitgestrooid in zee. Er kan veel. Je mag de geëffende paden verlaten. Het gaat om wat jij belangrijk vindt.'

'Het gaat om meer dan het einde van je leven. Ook ik ben zwaar ziek geweest tien jaar geleden. Mijn mama wist wat ik belangrijk vond: hoe mijn kinderen opgevoed moesten worden, hoe ze me moesten herinneren.'

'Mijn bezorgdheid ging daarover, niet over mijn begrafenis. Mijn dochters waren toen nog jong. Maar door alles wat we meegemaakt hebben, is met hen praten over zorg nu veel makkelijker. Ik vertrouw hen in hun beslissingen voor mij.’ 

Praat nu al

‘Wat is het goede moment voor zo’n gesprek? Nu. Wacht niet tot er iets aan de hand is. Pik in op wat je opmerkt. Dat liedje vind ik mooi, die personen vind ik belangrijk. Al geef je aan: Ik vertrouw je in elke beslissing voor mij. Wat je wilt, verandert doorheen je leven. Blijf dus praten.’  

‘Doe het vooral ook op je eigen manier. Papa heeft nooit veel verteld, wel veel opgeschreven. Pas op het einde liet hij ons weten dat zijn wensen op de computer stonden. We hebben er niet meer over kunnen praten met hem. Dingen opschrijven is prima. Maar breng elkaar op de hoogte.’  

‘Je kunt alles laten opnemen in je patiëntendossier. Je kunt ook wilsverklaringen opstellen. Die geven vooral rust. Als je omgeving niet op dezelfde lijn zit, als je geen groot netwerk hebt of voor mocht je ooit zelf niet meer kunnen zeggen wat je wilt. Soms zijn papieren wel echt nodig, zoals bij euthanasie.’