De grote soa-FAQ
Weet jij welke soa's het meest voorkomen? Wanneer moet je je laten testen en wat moet je doen als je er een hebt?
Vind het antwoord op je vragen over soa's
Seksueel overdraagbare aandoeningen - soa's - zijn infectieziekten. Soa's worden in de meeste gevallen veroorzaakt door een bacterie of een virus. Soms is ook een parasiet de oorzaak.
Ze worden overgedragen door onbeschermd seksueel contact. De kans is het grootst bij anale en vaginale seks zonder condoom. Ook bij orale seks kun je soa’s doorgegeven. Herpes en schurft worden bijvoorbeeld ook overgedragen door een tongzoen of huidcontact.
De meest voorkomende soa’s:
- bacteriële soa’s: chlamydia, syfilis en gonorroe
- virale soa’s: genitale wratten, hepatitis A, B en C, herpes genitalis, en hiv
- parasitaire soa’s: trichomonas, schurft en schaamluizen
Lees meer op allesoverseks.be.
Elke soa wordt veroorzaakt door een andere kiem en heeft andere kenmerken. Deze symptomen komen vaak voor bij soa's, maar worden ook veroorzaakt door andere aandoeningen:
- blaasjes, zweertjes of wratjes aan de penis, balzak, vagina, schaamlippen, anus of mond, ook als ze geen pijn doen
- pijn in de onderbuik
- pijn in een of beide teelballen
- pijnlijk of branderig gevoel bij het plassen
- pijnlijk of branderig gevoel bij het vrijen
- bloedverlies tijdens of na het vrijen
- bloedverlies tussen de menstruaties door
- gezwollen klieren in de liezen
- jeuk aan de penis, vagina, schaamlippen, anus of het schaamhaar
- toegenomen, gekleurd of slecht ruikend vaginaal vochtverlies
- vochtverlies uit de plasbuis
- vochtverlies uit de anus
Vaak heb je geen symptomen, treden de klachten pas op als je al een hele tijd besmet bent of verdwijnen de klachten maar blijft de kiem aanwezig in je lichaam. Je kunt dus een soa hebben zonder dat je het weet en anderen besmetten.
Door veilig te vrijen en je te laten vaccineren.
1. Vrij veilig
Beschermde seksuele contacten for the win! Maar hoe doe je dat?
Om veilig te vrijen moet je rechtstreeks contact tussen lichaamsvochten zoals sperma, vaginaal vocht, bloed of etter en de slijmvliezen van de vagina, penis, anus en mond van jezelf en je partner vermijden.
Gebruik daarom steeds een condoom bij vaginale seks of een condoom en glijmiddel op basis van water of silicone bij anale seks. Het glijmiddel voorkomt moeizame penetratie met als gevolg letsels aan de slijmvliezen en beschadiging van het condoom. Bij orale seks kun je een condoom, beflapje op opengeknipt condoom gebruiken.
Let op!
- Check voor gebruik altijd de staat en de houdbaarheidsdatum van het condoom! Ga na of je het veilig bewaarde (koele, donkere plek, ergens zonder gevaar voor wrijving of scherpe voorwerpen). Zorg er ook voor dat je de juiste maat gebruikt.
- Je deelt best geen seksspeeltjes. Bepaalde soa’s worden via deze weg overgedragen. Doe je dit toch? Zorg ervoor dat ze goed gewassen en gedesinfecteerd zijn en doe er telkens een nieuw condoom om alvorens ze met een andere partner te gebruiken.
2. Vaccineer je
Tegen hepatitis B bestaat een vaccin. Ook tegen het humaan papillomavirus (HPV) kun je je laten inenten, zo voorkom je baarmoederhalskanker en genitale wratten Maar let op: deze vaccinaties beschermen je niet tegen andere soa's. Bij het vrijen gebruik je best nog altijd een condoom.
- Ben je iemand die menstrueert?
De vaccinatie tegen hepatitis B gebeurt op 8, 12 en 16 weken en op 15 maanden na je geboorte. Er volgt een herhaling in het eerste leerjaar. Daarnaast biedt de Vlaamse overheid een gratis vaccinatie tegen HPV (Gardasil9®) aan via het CLB voor iedereen van het eerste jaar secundair onderwijs. Het vaccin werkt het best als je nog niet in contact bent gekomen met HPV, dus voor je seksueel actief bent. Je kunt op www.laatjevaccineren.be nakijken of je deze twee vaccins hebt gekregen.
Heb je het HPV-vaccin gemist en ben je nog geen 18 jaar? Dan kun je je nog laten vaccineren en krijg je de kostprijs terugbetaald door je ziekteverzekering. Ben je ouder dan 18 jaar? Als CM-lid heb je tot je 26 jaar recht op een terugbetaling van 15 euro voor een HPV-vaccin.
- Ben je iemand die niet menstrueert?
De vaccinatie tegen hepatitis B gebeurt op 8, 12 en 16 weken en op 15 maanden na je geboorte. Er volgt een herhaling in het eerste leerjaar. Daarnaast biedt de Vlaamse overheid een gratis vaccinatie tegen HPV (Gardasil9®) aan via het CLB voor iedereen van het eerste jaar secundair onderwijs. Het vaccin werkt het best als je nog niet in contact bent gekomen met HPV, dus voor je seksueel actief bent. Je kunt op www.laatjevaccineren.be nakijken of je deze twee vaccins hebt gekregen.
Ook voor iemand die niet menstrueert is het vaccin tegen HPV zinvol. Dit vaccin beschermt je tegen genitale wratten en verschillende vormen van kanker. Door je te laten vaccineren help je de verspreiding van HPV tegengaan waardoor minder risico is op baarmoederhalskanker.
Werd je niet gevaccineerd via het programma van de Vlaamse overheid, dan krijg je nu ook de inhaalvaccinatie volledig terugbetaald.
Bewaar je condooms op een koele, donkere plek, bewaar ze niet in de zon of in de auto. Zorg ervoor dat ze geen wrijving ondervinden, steek ze daarom niet in je achterzak of portefeuille en let erop dat ze niet in aanraking komen met scherpe voorwerpen zoals je sleutels, nagelschaartjes ...
Controleer de houdbaarheidsdatum, want de kwaliteit van het condoom verminderd na deze datum. Check ook het kwaliteitslabel (CE-logo) op de verpakking.
Lijkt een condoomverpakking versleten of twijfel je of er scheurtjes of wrijfplekjes zijn? Gooi het condoom dan weg. Er is te veel kans dat het niet veilig meer is.
Iedereen kan een soa oplopen.
Onthoud daarom vooral: had je seks zonder condoom of wil je het condoom weglaten? Laat je testen.
Toch heb je een verhoogd risico op een soa als je:
- seksueel actief bent;
- wisselende seksuele contacten hebt;
- homoseksueel, biseksueel ... bent.
Behoor jij tot een van deze groepen? Laat je regelmatig testen.
Heb je een monogame relatie?
Laat je aan het begin van een relatie testen op soa’s. Ook je partner laat zich best testen, zeker als je seks zonder condoom wilt hebben.
Heb je naast je relatie andere wisselende seksuele contacten? Zorg dan dat je je steeds beschermt. Had je toch een onbeschermd contact? Laat je testen! Ook als je last krijgt van een of meerdere symptomen van een soa, is testen de boodschap.
Heb je geen monogame relatie?
Als je vaak wisselende seksuele contacten hebt, is het aangeraden om je elke 3 tot 12 maanden te laten testen. Zelfs als je steeds een condoom gebruikt om jezelf te beschermen.
Je laat je best testen bij de huisarts. Doe je het toch liever thuis, in je vertrouwde omgeving? Dat kan met een betrouwbare zelfafnametest.
Soatest bij een (huis)arts
Raadpleeg je huisarts als je een soatest wilt laten uitvoeren. Je kunt ook terecht bij een gynaecoloog en in een ziekenhuis. De arts informeert naar je klachten en op welke manier je seks had.
Afhankelijk van de vermoedelijke soa wordt bloed getrokken, een urinestaal gevraagd of een wisser genomen van de mond, vagina, penis of anus.
Wees gerust: een arts is gebonden aan beroepsgeheim en mag niemand vertellen waarom je langskwam, ook niet aan je ouders. De factuur van het laboratorium wordt wel naar je thuisadres opgestuurd maar hierop staat niet vermeld waarop je bloed en urine getest werden. Bespreek het met je arts als je deze factuur niet thuis wilt ontvangen.
Zelfafnametest
Denk je dat je chlamydia of gonorroe hebt? Voor deze soa’s bestaat er een betrouwbare zelfafnametest van Abelcare. Het is handig om te weten dat het labo waar je je staaltje heen stuurt alleen onderzoekt of je chlamydia en/of gonorroe hebt. Andere soa’s worden niet opgespoord.
Als je een zelfafnametest koopt, krijg je deze in een discrete verpakking. Volg de instructies om een staal af te nemen. Geen zorgen, het is niet moeilijk. Ofwel neem je een urinestaal af, ofwel neem je een vaginale staal met een wisser, een soort wattenstaafje. Stop je staal in de retourenveloppe en stuur op naar het klinisch labo waar men het onderzoekt. Je resultaat verschijnt in je onlineaccount. Test je positief? Ga naar je huisarts.
Let op!
Gebruik niet zomaar zelftesten om soa's op te sporen. Bij een zelftest doe je alles zelf, van de afname tot de diagnose aflezen. De meeste zelftesten zijn onbetrouwbaar en ingewikkeld waardoor je makkelijk fouten maakt. Het is dus beter dat je voor een zelfafnametest kiest, waarbij een professioneel labo voor de diagnose zorgt.
De prijs van een zelfafnametest varieert van 59 tot 139 euro. Deze wordt niet vermeld in je medisch dossier en er volgt geen communicatie van je ziekenfonds. De test is volledig anoniem.
Is het testresultaat van je zelfafnametest positief en wil je dit met een arts bespreken tijdens een videoconsultatie? Doktr is je antwoord! Let wel op: als jouw vaste huisarts niet op Doktr zit, betaal je de consultatie (23,06 euro) volledig zelf, zonder tussenkomst van je ziekenfonds.
Opgelet: Je laten testen bij een geconventioneerde huisarts is voordeliger omdat je voor je consultatie een tegemoetkoming krijgt van je ziekenfonds. Je betaalt zelf nog maar 6 euro (of 1,5 euro bij een verhoogde tegemoetkoming) voor je bezoek aan de huisarts.
Ook voor de labokosten is er een tegemoetkoming voorzien als het labo geconventioneerd is. De prijzen zijn afhankelijk van hoeveel en welke testen de arts laat uitvoeren. Als je je laat testen via je huisarts en je bent als persoon ten laste ingeschreven bij iemand, dan kan die persoon wel zien welke testen de dokter heeft uitgevoerd. Als je dit liever vermijdt, praat er dan over met je arts.
Geen nood! De meeste soa’s zijn makkelijk te behandelen. Maar wacht hier niet te lang mee. Als je er te lang mee rondloopt, kan dit ernstige gevolgen hebben voor je gezondheid.
Laat je behandelen
- Soa’s veroorzaakt door een bacterie en trichomonas kunnen behandeld worden met antibiotica. Je arts kan dit voorschrijven. Spreek goed af of je na een behandeling opnieuw wordt getest en informeer hoelang je besmettelijk blijft. Zo kun je de gepaste maatregelen nemen om veilig te vrijen zonder anderen te besmetten.
- Soa’s veroorzaakt door een virus zijn iets moeilijker te behandelen. Het virus blijft vaak een lange periode (bij genitale wratten) of zelfs levenslang (bij hiv en herpes) in je lichaam. Zolang het virus aanwezig is, blijf je besmettelijk voor anderen.
- Dankzij de evolutie van de wetenschap kun je ook mét een virale soa je leven leiden met zo weinig mogelijk klachten.
Praat over je soa
- Met een professional
Jouw huisarts kan na de diagnose van een soa een luisterend oor bieden. Wil je erna met een professional in gesprek? Als CM-lid kun je terecht bij de CM-gezondheidsconsulent. Die gaat met jou in gesprek en zet je op weg om al jouw soa-gerelateerde kopzorgen op een goede manier aan te pakken. Elk gesprek is maatwerk. Samen zoeken jullie haalbare doelen.
De CM-gezondheidsconsulent kan je naar hulpverleners of organisaties in je buurt doorverwijzen die je verder helpen. Alles is volledig vrijblijvend, want jij beslist zelf of en hoe je ermee aan de slag gaat.
- Met je seksuele partner(s)
Bij een besmetting moet je jouw seksuele partner(s) inlichten omdat ook zij misschien besmet zijn. Dit kan eventueel anoniem via je huisarts (vraag naar een brief ‘partnernotificatie’) of de website www.partneralert.be.
- Met je ouder(s) of vertrouwenspersoon
Met je vertrouwenspersoon of (plus)ouder(s) over relaties en seks praten, is niet altijd makkelijk. Het is toch het proberen waard, zij staan in vele gevallen open voor een gesprek. Vergeet niet dat ze het beste met je voor hebben. Tonen ze geen begrip of wens je hen niet in te lichten? Spreek iemand anders aan op wie je kunt rekenen.
Op zoek naar meer antwoorden over seks en relaties? Ga naar www.allesoverseks.be.
Geen zorgen. Je antwoord blijft steeds anoniem!
50% korting op een soa-test 👇
